Οικομουσεία

Το οικομουσείο είναι ένα ανοικτό μουσείο πολιτισμού, φύσης και ιστορίας, χωρίς τοίχους, εξαπλωμένο σε μια οριοθετημένη εδαφική περιοχή (Davis, 2011, Karp κ.ά., 1992), που εμπεριέχει άυλα και υλικά στοιχεία τοπικής κληρονομιάς. Τα στοιχεία αυτά διαμορφώνουν την ουσία και την ιδιαιτερότητα του ‘πνεύματος του τόπου’ και της τοπικής διακριτής ταυτότητας (Corsane et al, 2008). Ένα οικομουσείο στηρίζεται στον συνδυασμό δραστηριοτήτων, παραστάσεων και αφηγήσεων για θέματα που αφορούν στο τοπίο ως φύση και ως ανθρώπινο κατασκεύασμα, ως λειτουργία και ως αρένα πολύπλοκων αλλαγών, ως ιστορικό αρχείο και ως χώρο ζωής, ως αποθήκη συλλογικής μνήμης και ανάμνησης και ως αξία, ως αισθητική και ως ιδέα.

Τα μουσεία περιορίζονται σε τοίχους και σε εκθέσεις αντικειμένων με συγκεκριμένους τρόπους, όπου δίνεται έμφαση περισσότερο στα αντικείμενα. Αντίθετα, τα οικομουσεία λειτουργούν ως χώρος επικοινωνίας, με τα αντικείμενα να διηγούνται την ιστορία τους ως ‘ζωντανά’ κομμάτια του τόπου, αποκαλύπτοντας τις σχέσεις τους με τον άνθρωπο και το τοπίο του, συντελώντας στην ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων (Davis, 2009). Συνεπώς, το επίκεντρο δεν βρίσκεται στα αντικείμενα αλλά στον άνθρωπο (de Varine, 1976:127). 

Με άλλα λόγια, μέσω ενός οικομουσείου μπορεί να συλληφθεί και να αποδοθεί η ιδιαιτερότητα ενός τόπου, δεδομένου του ότι τα συμβατικά μουσεία δεν είναι ικανά να αιχμαλωτίσουν την ξεχωριστή φύση και τη φυσιογνωμία των τόπων (Davis 2009, 2011). Έτσι, ο επισκέπτης δύναται να γνωρίσει, να βιώσει και να αποτιμήσει τους λόγους που οδήγησαν στην εγκατάσταση ανθρώπων σε αυτή την περιοχή, την ιστορία, τις συνήθειες, τον τρόπο ζωής και το σύστημα αξιών τους, τα χαρακτηριστικά της τοπικής τους οικονομίας και τη συνεχή διαμόρφωση του πολιτισμικού τους τοπίου (Tuan, 1977).